چاپ افست

نوعی از چاپ که نوشته و عکس را بر سطح لاستیکی یک استوانه (سیلندر) گردان برمی گرداند و سپس آن را با فشار استوانه دیگر روی کاغذ چاپ می‌کنند. ماشین معمولی چاپ افست دارای سه استوانه‌است.

در چاپ افست نخست آن چه را که باید چاپ شود بر روی صفحه‌ای فلزی به نام زینک منتقل می‌کنند، سپس این صفحه را با مواد شیمیایی طوری حساس می‌کنند که فقط نوشته‌ها و تصاویر آن، مرکب چاپ را به خود می‌گیرد. زینک را به دور نخستین استوانه می‌پیچند؛ طرح آن بر اثر فشار روی پوشش لاستیکی استوانه دوم برمی گردد. کاغذ سفید که متوالیا به دور استوانه سوم می‌پیچد مطالب را از روی پوشش لاستیکی استوانه دوم می‌گیرد.

سرعت کار ماشین‌های چاپ افست بیش از چاپ مسطح ) حروفی ) می‌باشد. چاپ افست در نتیجه ی توسعه ی چاپ برجسته ی غیرمستقیم یا لترست انجام گرفت. در واقع کلمه ی افست به معنی غیرمستقیم و متعال کردن می باشد .

اختراع چاپ افست را به دو مخترع ، یکی امریکایی به نام ایرا روبل و دیگری آلمانی مقیم آمریکا به نام گاسیارها من ، نسبت می دهند. هر دو مخترع در حدود سال های ۱۹۰۴ میلادی ، این ایده را که می توان با فرم های لیتوگرافی چاپ غیرمستقیم انجام داد، بررسی و آزمایش می کردند . گفته می‌شود که روبل، که یک چاپخانه دار کوچک با تجهیزات پیش از چاپ لیتوگرافی بود، روزی، به دلایلی ، برای چاپ اسکناس با مشکل کیفیت چاپ مواجه می شود. وی برای حل این مشکل از لاستیک نرم تری برای چاپ استفاده می کند. در این میان اپراتوری هم که مسئول تغذیه ی کاغذهای اسکناس به درون دستگاه بود در هر چند دور چاپ یک بار کاغذ را مخصوصاً وارد دستگاه نمی کرد . این عمل باعث می‌شود که با نبودن کاغذ، مرکب نخست به روی لاستیک و سپس به پشت کاغذ بعدی انتقال یابد. وقتی روبل یکی از این چاپ های باطله را بررسی کرد با تعجب متوجه شد که کیفیت چاپی باطله در پشت کار به مراتب بهتر از چاپ روی کار است . این کشف مهمی بود و سرآغاز چاپ افست شد. روبل از آن پس برای تحقیق و توسعه ی روش چاپی غیرمستقیم با فرم های لیتوگرافی را رها کرد و این روش تازه را که « چاپ افست» نامید برای کار انتخاب کرد. البته نام چاپ افست امروزه بیشتر به منظور ، و نسبت به روش چاپی با اسفتاده از فرم های لیتوگرافی شده است. استفاده از این نوع فرم ها قبل از کشف روبل رواج داشت و به نام چاپ سنگ معروف بود . از بزرگترین تولیدکنندگان ماشینهای چاپ افست درجهان کمپانی هایدلبرگ آلمان است .

علم شیمی نقش مهمی در چاپ افست دارد، چاپ افست تقابل بین آب و مرکب است که بر روی سطح پلیت که صفحه ای از جنس آلومینیوم می باشد صورت میپذیرد که اصطلاحاً در چاپ افست به این صفحه زینک گفته می‌شود سطح رویی این صفحه توسط روش های الکترو شیمیایی اکسید شده است وتبدیل به اکسید آلومینیوم گردیده است تاسختی و مقاومت شیمیایی آن بالا رود . سطح رویی زینک را با مواد پلیمری حاوی مواد حساس به نور نمک های دیازونیوم پوشش می دهند.زینک توسط نور ماورای بنفش ویا لیزر نوردهی می‌شود تا تصویر برروی آن ایجاد گردد وسپس توسط یک محلول قلیایی شستشو می‌شود تا ماده پلیمری در نقاط نور خورده از روی سطح زینک برداشته شود بدین طریق دو ناحیه بر روی سطح زینک ایجاد می شود ( نواحی آب دوست و نواحی چربی دوست)، نواحی تصویری روی سطح زینک که ازماده پلیمری تشکیل شده است چربی دوست و جاذب مرکب و نواحی دیگر آب دوست و جاذب رطوبت می‌باشد .برای آنکه در نواحی غیر تصویری سطح زینک، لایه نازکی از آب وجود داشته باشد تاازنفوذ مرکب به آن جلوگیری شود باید کشش سطحی آب ورودی به سطح زینک را کاهش داد که معمولاً با اضافه کردن موادی مانند ایزو پروپیل الکل این کار صورت می گیرد. همچنین آب موجود در ماشین چاپ که قسمتهای غیر تصویری را پوشش میدهد که اصطلاحاً محلول مرطوب کننده نامیده می‌شود باید دارای خاصیت اسیدی باشد و PH  آن در محدوده 4.8-5.2 باشد که با استفاده از یک محلول بافری به نام داروی آب و اضافه کردن به محلول مرطوب کننده صورت می پذیرد.

در زیر ابعاد ورق انواع دستگاه چاپ افست را به اختصار توضیح خواهیم داد :

الف ) 35*25 کوچکترین دستگاه چاپ،ماشین نیم ورقی، استفاده جهت انجام کارهایی با ابعاد کوچک و نهایتاٌ دورو مثل سر برگ و تراکت.

ب ) 50*35ماشین یک ورقی،اغلب به صورت تک رنگ وجود دارد اما نوع چهار رنگ آن نیز موجود است.

پ ) 60*45ماشین یک و نیم ورقی، بیشتر جهت پوستر های رنگی،جلد مجلات کم تیراژ و فرمهای اداری مورد استفاده قرار میگیرد.

ت ) 72*45ماشین دو ورقی، پرکاربردترین دستگاه چاپ، بیشتر جهت پوستر های رنگی ، لفافه های اقتصادی برای جعبه و کتاب مورد استفاده قرار میگیرد.

ث ) 70*50ماشین دو و نیم ورقی، موارد استفاده این دستگاه ها مشابه دستگاه های دو ورقی است.

ج ) 90*60ماشین سه ورقی،بیشتر به منظور چاپ مجله ، پوستر های تبلیغاتی و لفافه های مواد غذایی و کتاب استفاده می گردد.

چ ) 90*70ماشین چهار ورقی، موارد استفاده این دستگاه بیشتر کار های رنگی پوستر و لفافه و کتاب است.

ح ) 90*70ماشین چهار ورقی، موارد استفاده این دستگاه بیشتر کار های رنگی پوستر و لفافه و کتاب است.

خ ) 70*100ماشین چهار و نیم ورقی،مناسب برای انجام کارهایی با تیراژ بالا.

د ) 140*100ماشین پنج ورقی،مناسب برای انجام چاپ های خاص مانند نقشه یا چاپ با تیراژ بالا.

ذ ) 160*120ماشین شش ورقی، این دستگاه بیشتر جهت چاپ پوستر های رنگی، کتاب، مجله، لفافه و جعبه استفاده می شود.

ر ) 200*:40ماشین هشت ورقی، کارخانه های سازنده این دستگاه محدود هستند.

تفاوت کیفیت چاپ افست در مقایسه با چاپ دیجیتال: 

درچاپ افست کیفیت کار چهار رنگ بسیار بالاتر از کیفیت چاپ دیجیتال می باشد اما در چاپ تک رنگ مشکی کیفیت چاپ دیجیتال بهتر از چاپ افست است.مگر اینکه چاپ تک رنگ در چاپخانه هایی با دستگاه هایی جدید صورت گیرد که در این حالت چاپ افست با کیفیت بالاتر از چاپ دیجیتال عمل می کند. در کل می توان اینگونه استنباط نمود که چاپ افست کیفیت بالاتری نسبت به چاپ دیجیتال دارد.