ویکی برای همه، همه برای ویکی
شما هم ممکن است مانند من در اولین برخورد با یک سایت «ویکی» با این پرسش مواجه شوید که «چطور ممکن است هر کسی اجازه داشته باشد محتوای هر صفحه این سایت را دستکاری کند؟ ». اما پس از چند دقیقه مطالعه راهنمای سایت متوجه خواهید شد که با یکی از پدیده های اینترنت مواجه هستید، یک دانشنامه آنلاین. بارزترین ویژگی یک دانشنامه آنلاین از نوع «ویکی» این است که نویسنده مشخصی ندارد. هر کسی می تواند یک مطلب جدید به این دانشنامه اضافه یا مطالب نوشته شده را ویرایش کند. این موضوع باعث شده است تا هر کاربر اینترنت بتواند به اندازه توان خود اطلاعات به این دانشنامه بیافزاید. البته در کنار این نقطه قوت بزرگ که حاصل خرد جمعی است، مشکلات دیگری هم بروز کرده است. از جمله این مشکلات می توان به ساختار سلسله مراتبی ویکی پدیا اشاره کرد که باعث شده تا برخی تئوری پردازان ادعا کنند که ویکی پدیا جمع عظیمی کاربر با حقوق برابر دارد و چند هزار نفر با حقوق بسیار بیشتر و چند ده نفر با حقوق نامحدود.
ویکی پدیا دانش نامه ای است همگانی و آزاد؛ بدین معنی که همه می توانند به نوشتن و ویرایش نوشتارهای موجود در آن بپردازند. البته این نوشتارها و ویرایش ها باید مطابق با اساس نامه ویکی پدیا باشند؛ یعنی مطالب بی طرفانه و بدون پایمال کردن حق نشر دیگران نوشته شده باشند. ویکی پدیای فارسی به دنبال چنین نظریات چالش برانگیزی به تدریج رقبایی هم برای ویکی پدیا پا به عرصه اینترنت می گذارند که هشداری جدی برای بزرگ ترین دانشنامه آنلاین تلقی می شود که میلیون ها صفحه ورودی از علوم مختلف را در خود جای داده است. «ویکی پدیا» مشهورترین ویکی اینترنت است اما «ویکی »های مشهور دیگری هم وجود دارند که کاربران کمتر با آنها آشنایند. ویکی هایی که هر کدام در نوع خود قابل توجه بوده و برای بسیاری از کاربران اینترنت ناشناخته اند. از این دسته می توان به موارد زیر اشاره کرد که از پروژه های بنیاد ویکی مدیا به شمار می روند: ▪ ویکی واژه :Wiktionary یک فرهنگ واژه ها به همه زبان های موجود است که با همکاری همگانی بر روی اینترنت پدید می آید. ویکی واژه فرهنگی آزاد از واژه هاست که در آن معنی، ریشه و تلفظ واژه ها گنجانده می شود. ویکی واژه مکمل واژگانی دانشنامه آزاد ویکی پدیا شمرده می شود. ▪ ویکی نظگبشته یا کتابخانه آزاد WikiSource: هدف از این کتابخانه فراهم آوردن مجموعه ای آزاد از کتاب ها، نوشتارها و متون و مراجع بنیادین دیگر به همه زبان ها است. ترجمه متون بنیادین به زبان های گوناگون نیز از اهداف این پروژه است. ▪ ویکی گونه Wikispecies: یکی از پروژه های ویکی که برای راهنمایی در مورد گونه های زیستی به کار می رود و در یک گونه بالا رده ها و زیر رده ها را مشخص می کند. ▪ ویکی گزارش WikiNews: یک مرجع خبری با محتوای آزاد است. ▪ ویکی گفتاورد Wikiquote: این پروژه از نرم افزار «مدیاویکی» برای ایجاد مجموعه ای عظیم از نقل قول های افراد برجسته، کتاب ها و ضرب المثل ها به همراه جزئیات آنها استفاده می کند. ▪ ویکی انبار :Wikimedia Commons انبار و مجموعه ای از پرونده های آوایی، تصویری و دیگر فایل های چندرسانه ای است که محتوای آن برای استفاده همگان آزاد است. ▪ ویکی دانشگاه Wikiversity: اجتماعی است برای آفریدن و بهره بردن از مواد آموزشی آزاد و فعالیت ها، برای ایجاد محیطی که همگان بتوانند به آموزش و آموزاندن، پژوهش و خدمت رسانی بپردازند. دانش آموزان، دانشجویان و آموزگاران با پیوستن به ویکی دانشگاه می تواند صفحات را ویرایش کنند. در کنار این ویکی های مشهور، ویکی های دیگری هم راه اندازی شده اند که توسط نهادهای دیگر یا افرادی خوش ذوق هدایت می شوند. از جمله این ویکی ها می توان به موارد زیر اشاره کرد: ویکی چگونه :WikiHowویکی چگونه به پرسش های کاربران در دسته بندی های مختلف جواب می دهد. هر کسی می تواند یکی از پرسشگران یا یکی از پاسخ دهندگان باشد. این سایت سؤالات را در حوزه های متنوعی مانند سفر، هنر، حیوانات خانگی، سلامتی، اقتصاد و... دسته بندی کرده است. ویکی نقشه :WikiMapiaدر این ویکی هر کسی می تواند روی نقشه جغرافیایی گوگل، اطلاعاتی درباره مکان های جغرافیایی اضافه یا ویرایش کند. نانشنامه یا دری وری نامه Uncyclopedia:این یکی از ابتکاراتی است که توسط برخی کاربران اینترنت راه اندازی شده تا مفهومی طنز برای ویکی ایجاد کنند. سیتیزن دیوم Citizendium:این پروژه توسط یکی از بنیانگزاران ویکی پدیا پایه گذاری شده و هر کسی نمی تواند ویراستار آن باشد. کسی ویراستار را انتخاب نمی کند و او مجبور است با اسم حقیقی بنویسد و متخصص بودن خود را ثابت کند. درباره ما AboutUs:این ویکی که مخصوص دامنه های سایت طراحی شده است به ازای هر دامنه (Domain) سایت صفحه ای ایجاد می کند تا بتوان مشخصات سایت را به صورت قابل ویرایش در آن ثبت کرد. ویدی پدیا :Vidipediaیک ویکی دیگر با این تفاوت که محتوایش را فایل های ویدئویی تشکیل می دهند. ویکی سفر :WikiTravelتمام اطلاعاتی را که برای سفر به یک نقطه نیاز دارید می توانید از این ویکی پیدا کنید یا اگر اطلاعات مفیدی کسب کرده اید با دیگران در میان بگذارید. موفقیت پروژه ای مانند ویکی پدیا باعث شده است تا ویکی های زیادی روی اینترنت ایجاد شوند. به علت کدباز (Open Source) بودن هر کسی می تواند با نصب برنامه مدیریت محتوای ویکی، سایت ویکی دلخواه خود را بسازد. به همین علت تعداد این نوع سایت ها که محتوایش مشارکت همگان را می طلبد، رو به افزایش است. ویکی یکی از بهترین اتفاقاتی بوده که در اینترنت رخ داده و طرفدارانش آن را به جوامع ایده آل اشتراکی در دنیای مجازی تشبیه می کنند که چندان دچار ضعف های نمونه های واقعی این فلسفه نشده است. کار با ویکی ها از چند زاویه جذاب است. به عنوان کاربر همواره می توان به منابع عظیمی از اطلاعات در آن دست پیدا کرد. به عنوان یک کاربر فعال محتواساز، حس خوبی در تکمیل بخشی از این دانشنامه خواهید داشت.
|
نظر (0)